Avrupa Birliği’nin (AB), yasa dışı ve zararlı dijital içeriklere karşı 2022 yılında kabul ettiği ve dünya devlerini etkileyecek yeni çevrimiçi içerik kural kitabı Dijital Hizmetler Yasası (DSA), 25 Ağustos’tan itibaren yürürlüğe girecek. Buna göre, her ay 45 milyondan fazla AB vatandaşı tarafından ziyaret edilen 19 büyük sosyal medya platformu ve arama motoru bu kurallara uymak zorunda kalacak. Bunlar arasında Facebook, Instagram, TikTok, X (Twitter), YouTube, Snapchat, LinkedIn ve Pinterest gibi sosyal medya platformlarının yanında, Amazon, Booking, AliExpress, Zalando, Google Shopping gibi çevrimiçi alışveriş siteleri de bulunuyor. Ayrıca Wikipedia ve Google Maps gibi sitelerle, Google ve Apple’ın uygulama mağazaları da yeni düzenlemelerden etkilenecek. Yeni kurallara göre dev şirketler, çocukların cinsel istismarına ilişkin fotoğraflar gibi yasa dışı içeriklere hızla müdahalenin yanı sıra, dezenformasyon ve siber zorbalık gibi toplumu etkileyen büyük sorunlara karşı da somut önlemler belirlemek ve uygulamak zorunda kalacak. Bunun yanında şirketler, işleyişleri hakkında artık daha şeffaf olmak zorunda.
Bu kurallara uymayanlara Avrupa Komisyonu, ilgili şirketin, milyarlarca doları bulabilecek, yıllık küresel gelirinin yüzde 6’sına kadar para cezası verebilecek. Ciddi derecede ihlallerin olduğu örneklerde ise bir teknoloji şirketinin birlik içerisindeki ülkelerde faaliyet göstermesi geçici olarak yasaklanabilecek. Yeni düzenlemeleri denetleyen komisyonun çalışmaları, büyük çevrimiçi platformların ve arama motorlarının küresel gelirlerinin yüzde 0.05’ine kadar ödeyeceği ücretle finanse edilecek.
Facebook ve TikTok gibi şirketler, artık resmi otoritelerden ve vatandaşlardan gelen yasa dışı içeriği süratle kaldırmak zorunda. Ayrıca bu platformların, kullanıcıların yasa dışı olduğuna inandıkları içerikleri bildirmeleri için açık ve kolay mekanizmalara sahip olmaları gerekiyor. Amazon ve AliExpress gibi alışveriş platformları da, sahte tekstil ürünleri ve sağlığa zararlı oyuncaklar gibi ürünlere karşı çok daha etkili bir mücadele yürütmekle sorumlu olacak.
Yeni düzenlemeler, çevrimiçi platformlar ve arama motorlarının, Avrupalılara karşı toplumsal risklere ilişkin Avrupa Komisyonu’na ayrıntılı yıllık rapor sunmasını zorunlu kılıyor. Özellikle sosyal medya platformları, kullanıcılara içerik ve reklam öneren algoritmaların yasa dışı içeriklerin ve dezenformasyonun yayılmasına katkıda bulunup bulunmadığını tespit etmekle yükümlü. Ayrıca içeriklerin siber şiddete kapı açıp açmadığını, ifade özgürlüğü gibi temel haklara zarar verip vermediğini ve insanların ruh sağlığını olumsuz etkileyip etkilemediğini de denetlemek zorunda kalacaklar.
Bahsi geçen platformların, artık kullanıcılar için kolayca anlaşılabilir hüküm ve koşullara sahip olmaları ve bunları “özenli, objektif ve orantılı” şekilde uygulamaları gerekiyor. X gibi sosyal medya siteleri, bir kullanıcının üyeliğini askıya aldığında, bunun nedenini açıklamak zorunda. Ayrıca kullanıcılar, platformların kararlarına önce şirket nezdinde, daha sonra da mahkemede itiraz etme yetkisine sahip olacak.
Sosyal medya platformları, yeni düzenlemeye göre her altı ayda bir, içeriklerini yöneten personelin büyüklüğü ve uzmanlığı gibi ayrıntılı bilgileri açıklamak zorunda. Ayrıca yasanın denetçileri, şirketlerin verilerine ve algoritmalarına erişebilecek, ofislerini denetleyebilecek ve hassas iş belgelerini talep edebilecek. Görevlendirilen araştırmacılar da belirli projeler için platformların dahili verilerine erişim yetkisine sahip olacak.
