Enflasyon ayarlı minimum fiyat seçim yılında: ‘Asıl zam’ 2023’te

Maaşlara yıl başında yapılan artırım enflasyon karşısında eriyince yeni artış zarurî hale geldi. Türkiye’nin kilitlendiği minimum fiyat görüşmeleri üç günde tamamlandı. 2022’nin ikinci yarısında ödenecek aylık taban fiyat yaklaşık yüzde 30 artışla brüt 6 bin 471, net 5 bin 500 TL oldu. Böylelikle 4 bin 253 liralık taban fiyata 1247 lira orta artırım yapıldı. Günlük net yevmiye 183, saatlik fiyat de 24.45 liraya çıktı. Minimum fiyatın patrona toplam maliyeti ise 7 bin 603 lira olarak gerçekleşti.

İŞÇİ BAŞINA 100 TL DESTEK

Zamların üç ayda eridiğini belirten Türk-İş’in 6 bin 391 liralık açlık sonu talebi karşılık bulmadı. Enflasyonun global sorun olduğuna dikkat çeken Erdoğan, personel başına patrona 100 TL takviye verileceğini bildirdi. Cumhurbaşkanı “Bu bir orta artıştır, asıl tespiti inşallah yıl başında gerçekleştireceğiz” diyerek 2023’e işaret etti. DİSK Genel Lideri Çerkezoğlu “Bu, olması gerekenin ve beklenenin çok altında” derken muhalefetten “Milyonlarca vatandaş açlığa mahkum edildi” tenkitleri geldi.

ASGARİ FİYAT AÇLIK HUDUDUNUN ALTINDA KALDI

Yeni taban fiyat yüzde 30 artırımla birlikte 5 bin 500 liraya çıktı. 1 Temmuz’dan itibaren geçerli olan taban ücrettin açlık hududunun altında kaldığı görüldü. Türk-İş Haziran 2022’de açlık hududunu 6 bin 391 lira, yoksulluk sonu ise 20 bin 818 lira olarak belirlenmişti. Temmuz prestijiyle taban fiyatın patrona toplam maliyeti de 7 bin 603 lira olarak hesaplandı.

Türkiye’deki tüm fiyatlı çalışanları ilgilendiren taban fiyatta, son sayısı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan açıkladı. Yeni taban fiyat yüzde 30 artırımla birlikte 5 bin 500 liraya çıktı. 1 Temmuz’dan itibaren geçerli olan minimum ücrettin açlık sonunun altında kaldığı görüldü. Türk-İş Haziran 2022’de açlık ve yoksulluk hududunu araştırmasın da yakın vakitte açıklanmıştı. Buna nazaran, Haziran 2022’de açıklık hududu 6 bin 391 lira, yoksulluk hududu da 20 bin 818 lira olarak belirlenmişti. Araştırmaya nazaran, bekar bir çalışanın ömür maliyeti 8 bin 313 lira olarak kaydedildi. Türk-İş’e nazaran besin enflasyonu ise haziranda yıllık yüzde 117 lira arttı. Böylelikle haziran itibariyle açlık sonu ve taban fiyat ortasındaki fark haziranda 2 bin 138 liraya çıkmıştı. Yeni artırımla birlikte bu fark 891 liraya düştü.

1 Temmuz’dan itibaren geçerli olacak taban fiyat Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın iştirakiyle Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde yapılan toplantıda duyuruldu. Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım toplantıda birinci kelamı alan isim oldu. Alım, çalışanların fiyatlarından taban fiyat kadar vergi indirimi uygulamasının devam edeceğini belirtti. Bilgin’in akabinde TİSK Lideri Özgür Burak Akkol konuştu. Akkol, taban fiyatın taban fiyat olduğunu, ortalama fiyat olmadığını belirtti.

Akkol, orta artırımın üçlü mutabakatla belirlendiğini söz etti. Konuşmaların akabinde Cumhurbaşkanı Erdoğan konuştu. Erdoğan’ın öne çıkan kelamları şunlar oldu: “Enflasyon yalnızca Türkiye’nin değil, tüm dünyanın sıkıntısıdır. Enflasyon sayıları ülkemizde elbette farklı tezahür etmektedir. Fiyat artışlarının insanların hayatlarına olan tesiri birebirdir. Asıl önceliğimizi vatandaşlarımızın problemlerinin tahliline veriyoruz. Fahiş fiyat sıkıntılarını asla görmezden gelmedik. Üretimi destekleyerek, çarkların durmasına, istihdamın gerilemesine müsaade etmedik. Maksadımız çalışanları hayat pahalılığına karşı desteklemektir. Yılbaşında taban fiyata tarihi bir artırım yapmıştık. Aralık-Ocak aylarının enflasyonda yol açtığı kamburun artışın yetersiz kalmasına yol açtığını tespit ettik.”

‘ENFLASYON GELİR DAĞILIMINI BOZUYOR’

Enflasyon ve alım gücünün düşmesi üzerine gündeme gelen minimum fiyata orta artırım çalışmalarında sona gelinmişti. Minimum Fiyat Tespit Kurulu Perşembe günü birinci toplantısını yapmış, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım çalışmaların Cuma günü tamamlanacağını belirtmişti. Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in başkanlığında, Türkiye Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) Genel Lideri Ergün Atalay ve Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) İdare Konseyi Lideri Özgür Burak Akkol da yer aldı. Alım, bahse ait yaptığı birinci konuşmada “Asgari fiyat için daima olağan, vaktinde artacak demiştim lakin gelinen noktada enflasyon nedeniyle yine belirlememiz gerekiyor. Enflasyon gelir dağılımını bozuyor. Çalışanlar enflasyon karşısında kendi gelirlerini düzenleyemediği için toplumsal devlet önlemleri devreye girmektedir. Enflasyonun işçiler üstündeki baskısını kaldıracağız. Çalışanlarımızın enflasyon karşısında korunması bizim görevimizdir” tabirlerini kullandı.

6 BİN 391 LİRANIN ALTINDA KALMASIN DENİLMİŞTİ

Türk-İş Lideri Ergun Atalay kurulun birinci toplantısında “Son 5 aydır enflasyondaki yüksek artıştan kaynaklı bir toplantı yapıyoruz. Minimum fiyata Ocak ayında hoş bir artırım yaptık lakin maalesef 3 ayda bu artırım eridi. Dar gelirliler ülkede en çok ezayı çeken kesim. Temennim oluşan enflasyon çerçevesinde dar ve sabit gelirliye nefes aldıran bir artış olması” diye konuşmuştu. Evvelki gün Türk-İş Genel Sekreteri Nazmi Irgat da Minimum Fiyat Tespit Kurulu Toplantısı’nın akabinde açıklamalarda bulunmuştu. Minimum fiyatın 6 bin 391 lira olan açlık sonunun altında kalmamasını teklif ettiklerini belirten Irgat, yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Enflasyon oranlarını ortaya koyduk. İnsanca yaşayabilecek bir fiyatı insanların hak ettiğini söz ettik. Geldiğimiz noktada patronların istekleri oldu. 6 bin 391 lira açlık hududunu söz ettik, bunun altında kalmasın dedik.”

İŞVERENE MALİYETİ 7 BİN 600 LİRA

Asgari fiyat brüt 6 bin 471 lira oldu. Net taban fiyat ise 5 bin 500 lira olarak hesaplandı. Yüzde 14 olarak hesaplandığında SGK prim hissesi 905 lira olarak kaydedildi. İşsizlik sigortası primi de 64.71 lira olduğu ortaya çıktı. SGK primi de patron hissesinin yüzde 15,5 olduğunda bin 3 lira oldu. İşsizlik sigortası primi 129 lira da eklenince patrona toplam maliyeti 7 bin 603 lira olduğu görüldü.

ASGARİ FİYATLI ÇALIŞANLARIN ORANI YÜZDE 50’Yİ GEÇTİ

Asgari fiyat görüşmelerinin akabinde alınan orta artırımın çabucak geçerli olabilmesi için de yönetmelik değişikliği yapıldı. Buna nazaran, yönetmeliğin 11’inci maddesi’nde “Komisyonca belirlenen fiyatlar Resmî Gazete’de yayımlanır ve Kurul kararında öteki bir yürürlük tarihi belirtilmediği takdirde yayımlandığı tarihten itibaren yürürlüğe girer” biçiminde değişiklik yapıldı. Toplumsal Güvenlik Kurumu (SGK) datalarına ülkede taban fiyatla çalışanların oranı son beş yılda daima artış gösterdi. 2017 yılında yüzde 35 olan minimum fiyatlı çalışan sayısı 2021 yılına gelindiğinde yüzde 48’e ulaştı. Bununla birlikte toplumsal güvenlik ve çalışma hayatı uzmanları maaş aralığı olarak minimum fiyatın yüzde 10 üstünde çalışanların da bu orana eklenmesi gerektiğini söylüyor. Bu durumda olanlar eklendiğinde minimum fiyatla çalışanların oranı yüzde 57’lere çıkıyor.